colchicine (โคลชิซิน) ทำให้ท้องเสีย และ ขาดวิตามินบี 12 ได้อย่างไร?

Colchicine คือยาอะไร

คือ ยาที่นำมารักษา อาการปวด บวม แดงอักเสบ ของข้อ (โรคเก๊าท์) ซึ่งมีสาเหตุ เกิดจากการสะสมของกรดยูริค บริเวณ ข้อนั้นมากเกิน ส่วนใหญ่จะพบได้ที่ข้อนิ้วโป้งเท้า

กลไกการทำงาน ของ Colchicine

ยับยั้ง ระบบการทำงานของ เม็ดเลือดขาวในร่างกาย ที่ก่อให้เกิดการอักเสบของ การปวดข้อ (เก๊าท์) ลดลง ผลที่ได้ตามมาคือ อาการปวดบวม ตรงบริเวณ ข้อลดลง จึงช่วยบรรเทาปวด ของข้อเก๊าท์ ได้อย่างเฉียบพลัน

อาการข้างเคียงของ Colchicine ที่พบบ่อย คือ ท้องเสีย (พบได้บ่อยที่สุด) และ ชาปลายมือปลายเท้า (ขาดวิตามินบี 12) ในกรณีที่ทาน Colchicine ในระยะเวลานาน

ทฤษฎี การท้องเสียของ การทานยา Colchicine มีอยู่ 2 ทฤษฎี คือ

1. เกี่ยวกับสารน้ำใน Lumen ลำไส้¹
   คือไปเพิ่มสารน้ำให้ค้างอยู่บริเวณ Lumenลำไส้มากขึ้น โดยไป ยับยั้งการดูดซึมของ Na และ H2O เข้าสู่ร่างกาย และ ยาไปมีส่วนกระตุ้นการหลั่ง คลอไรด์ หรือ ไบคาร์บ เข้าสู่ lumen ในลำไส้ จึงทำให้ ตรงบริเวณ มีการปลดปล่อยน้ำ เข้าสู่ลำไส้มากขึ้น
2. รบกวนการดูดซึมไขมันในทางเดินอาหาร ทำให้อุจจาระมีลักษณะเป็นมันๆ ได้ ส่งผลทำให้ท้องเสีย

กรณีที่ทาน Colchicine แล้วมีอาการ รู้สึกชาปลายมือ ปลายเท้า นั้น เป็นเพราะ ขาดวิตามินบี 12 เนื่องจาก Colchicine ไปมีฤทธิ์ยับยั้ง receptor ตรงที่ ilium ซึ่งอยู่บริเวณลำไส้เล็ก ตรงบริเวณนั้น วิตามินบี12 จับกับ receptor ที่ชื่อว่า intrinsic receptor complex ซึ่ง ตัวยาไปแย่งจับ ทำให้ วิตามินบี 12 ไม่สามารถ จับตรงตำแหน่งรับ receptor นั้นได้ จึงทำให้ วิตามินบี 12 ไม่เข้าสู่ร่างกาย จึงมีภาวะอาการชาปลายมือปลายเท้า ที่เกิดจากภาวะ ขาดวิตามินบี 12 ได้

ขนาดยา Colchicine คือ

สำหรับ ปวดอักเสบข้อเก๊าท์ แบบเฉียบพลัน แนะนำให้ทานทันที 2 เม็ด หลังจากอีก 1 ชั่วโมง ถ้ายังไม่ดีขึ้น ให้กินซ้ำอีก 1 เม็ด และถ้าอาการดีขึ้น สามารถหยุดยาได้

แต่ขนาดยา Colchicine ที่ส่งผลทำให้มีอาการท้องเสียได้  คือ รับประทานยา colchicine อยู่ในช่วง <0.5/kg/day²

เอกสารอ้างอิง

1.  วิวรรธน์ อัครวิเชียร. (2559). ท้องเสียที่เกิดจากยา (Drug induced diarrhea). วารสารสมาคมเภสัชกรรมชุมชน, หน้า 57-60. เภสัชกรรมชุมชน (ประเทศไทย)
2.  Micromedex Products: Colchicine [Internet]. Micromedexsolutions.com. 2019 [cited 25 March 2019]. Available from: https://www.micromedexsolutions.com/micromedex2/librarian
3. Anthony J. Busti.(2015).The Mechanism of Absorption of Vitamin B12 in the GI Tract [cited 30 May 2019] Available from : https://www.ebmconsult.com/articles/vitamin-b12-absorption-mechanism-intestine-intrinsic
4. Anthony J. Busti.(2015).Medications Known to Decrease Vitamin B12 Levels [cited 30 May 2019]          Available from :https://www.ebmconsult.com/articles/vitamin-b12-medication-interactions-lower-levels