สาระน่ารู้ของกัญชา

กัญชาเป็นพืชที่คนส่วนใหญ่ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันรู้จักกันในเรื่องของสารเสพติด ส่วนที่นิยมนำมาใช้เสพกันมีทั้งแบบสดได้แก่ ใบ ดอก และแบบที่นำไปอบแห้ง นอกจากเสพแล้วในสมัยโบราณประเทศจีนมีการใช้เส้นใยของกัญชาเพื่อถักทอ ส่วนประเทศยุโรปมีการใช้ประโยชน์ทำเป็นเชือกเพื่อการล่าสัตว์และนำเส้นใยมาทำเชือกใช้ในเรือเดินทะเลเนื่องจากมีความเหนียวทน โดยในประเทศไทยชนเผ่าทางภาคเหนือได้มีการปลูกต้นกัญชาหรือเรียกอีกชื่อว่ากัญชง เป็นพืชเศรษฐกิจอยู่แล้ว ซึ่งทางกฎหมายระบุว่ากัญชงและกัญชาเป็นพืชชนิดเดียวกัน

ชื่อสมุนไพร: กัญชา

ชื่อวิทยาศาสตร์: Cannabis sativa L.

ชื่อวงศ์: Cannabaceae

ชื่ออื่นๆ: กัญชา, กัญชง, ยาพี้, ยานอ, Marihuana, Hemp

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ใบ: เป็นใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ แผ่นใบแยกเป็น 5-7 แฉก ขอบใบเป็นฟันเลื่อยและเว้าลึกจนถึงโคนใบ ปลายใบเรียวแหลม ผิวด้านบนใบมีสีเข้มกว่าด้านล่าง ก้านใบยาว 2-7 ซม.

ดอก: มี 2 ชนิด คือ ชนิดที่มีดอกเพศผู้และเพศเมียอยู่ในต้นเดียวกัน (monoecious) และชนิดดอกเพศผู้และเพศเมียแยกกันอยู่คนละต้น (dioecious) ในประเทศไทยพบว่าพืชกัญชามีดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่ต่างต้นกัน ออกดอกเป็นช่อที่ง่ามใบหรือปลายกิ่ง ดอกเป็นสีเหลืองหรือสีเขียว

เมล็ด: เป็นเมล็ดเดี่ยว รูปไข่ป้อมผิวเรียบเป็นมันมีลายประดับสีน้ำตาล

ลำต้น: ลำต้นตั้งตรง สีเขียว สูงประมาณ 1-6 เมตร ตอนเป็นต้นกล้ามีลักษณะอวบน้ำ ในช่วง 2-3 สัปดาห์จะเริ่มมีการสร้างเนื้อไม้ เปลือกของลำต้นสามารถลอกออกเพื่อใช้ประโยชน์จากเส้นใย โดยเปลือกนอกให้เส้นใยที่ยาว เหนียว แต่ค่อนข้างหยาบ

ราก: เป็นระบบรากแก้ว

สายพันธุ์กัญชา

กัญชาทั่วทั้งโลกจะมีสายพันธุ์หลักๆอยู่ 3 สายพันธุ์ได้แก่

Sativa (Cannabis sativa) มีกิ่งก้านที่แผ่ขยายใบลีบเล็กและมีจำนวนมาก พบในภูมิประเทศเขตร้อนชื้นบริเวณใกล้เส้นศูนย์สูตร

Indica (Cannabis indica) มีลำต้นที่ป้อมเตี้ย ใบมีขนาดกว้างกว่า Sativa พบในภูมิประเทศหนาวเย็น

Ruderalis (Cannabis ruderalis L.) มีลำต้นที่เล็กและเตี้ย มักพบในแถบภูมิประเทศที่หนาวเย็นใกล้ขั้วโลกและมีแสงตลอดทั้งวัน

ในอดีตถึงปัจจุบันได้มีการนำสายพันธุ์หลัก 2 สายพันธุ์ได้แก่ Sativa และ Indica มาผสมกันไปมา เนื่องจากมีสารสำคัญ THC และ CBD อยู่ ซึ่งการผสมในแต่ละที่หรือการนำไปปลูกในสภาวะภูมิอากาศที่แตกต่างกันจะส่งผลให้ได้สารสำคัญที่แตกต่างกันออกไป ตัวอย่างสายพันธุ์เช่น Blue dream ที่ผสม Sativa 60% และ indica 40% สารสำคัญที่ได้จะมี THC 20% และ CBD 2%  ส่วนสารพันธุ์ในประเทศได้ในอดีตมีชื่อเสียงมากคือพันธุ์ไทยหางกระรอก แต่เนื่องด้วยกฎหมายที่เข้มงวดทำให้การปลูกหรือพัฒนาสายพันธุ์เป็นไปได้ยากจนแทบจะสูญหายไป จึงทำให้ปัจจุบันไม่สามารถสู้สายพันธุ์จากต่างประเทศได้

กฎหมายเกี่ยวกับกัญชา

กัญชาจัดเป็นสารเสพติดพระราชบัญญัติยาเสพติด พ.ศ.2522 โดยในปัจจุบันได้ออกพระราชบัญญัติยาเสพติด ฉบับที่ 7 พ.ศ.2562 ที่มีการปลดล็อคกัญชาให้มีการใช้เฉพาะในทางการแพทย์เท่านั้น แต่ยังคงให้กัญชาเป็นสิ่งเสพติดอยู่หากไม่ได้เพื่อการรักษา อีกทั้งยังกำหนดผู้ที่สามารถขออนุญาตปลูกกัญชาเพื่อทำการค้าหรือทดลองต่างๆ ดังต่อไปนี้

1. หน่วยงานรัฐที่มีหน้าที่ศึกษาวิจัยหรือจัดการเรียนการสอนทางการแพทย์ เภสัชศาสตร์ วิทยาศาสตร์ หรือเกษตรศาสตร์ หรือหน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่ในการป้องกัน ปราบปราม และแก้ไขปัญหายาเสพติด หรือสภากาชาดไทย
2. ผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม เภสัชกรรม ทันตกรรม สัตวแพทย์หรือแพทย์แผนไทย หมอพื้นบ้าน ตามเงื่อนไขที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขกำหนด
3. สถาบันอุดมศึกษาเอกชน ที่มีหน้าที่ศึกษาวิจัย และจัดการเรียนการสอนด้านการแพทย์หรือเภสัชศาสตร์
4. เกษตรกรที่รวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชน หรือสหกรณ์การเกษตรซึ่งจดทะเบียนตามกฎหมายและร่วมดำเนินการกับหน่วยงานรัฐหรือสถาบันอุดมศึกษา
5. ผู้ที่ขออนุญาตที่ไม่ใช่หน่วยงานรัฐ
   • เป็นบุคคลธรรมดา ต้องมีสัญชาติไทยและมีถิ่นที่อยู่ในประเทศไทย
   • เป็นนิติบุคคล ต้องจดทะเบียนตามกฎหมายไทยและกรรมการ หุ้นส่วนหรือผู้ถือหุ้นอย่างน้อย 2 ใน 3 ต้องมีสัญชาติไทยและมีสำนักงานในประเทศ

สารสำคัญในกัญชา

สารประกอบที่พบในกัญชาเป็นสารที่เรียกว่า Cannabinoid จะมีสารประกอบอยู่หลายชนิด แต่สารที่มีฤทธิ์ในการแพทย์จะมีอยู่ 2 ชนิดหลักๆ ดังนี้

THC (Tetrahydrocannabinol) เป็นสารที่ออกฤทธิ์กับระบบประสาท สมอง โดยจะไปกระตุ้นโดปามีน (Dopamine) ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย แต่สารตัวนี้จะมีฤทธิ์หลอนประสาทร่วมด้วย ส่วนประโยชน์ที่ใช้ในทางการแพทย์คือ ระงับการปวด, ลดการคลื่นไส้อาเจียน, ช่วยให้อยากอาหาร เป็นต้น

CBD (Cannabidol) เป็นสารที่ไม่ออกฤทธิ์กับระบบประสาท โดยจะมีฤทธิ์ทางการแพทย์คือ ช่วยลดความกังวล, ช่วยระงับอาการทางประสาท, ลดอาการโรคลมชัก เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง

1. ดร.ภญ.ประภัสสร ทิพย์รัตน. พืชกัญชา: ความรู้ทั่วไปและการตรวจสอบสารสำคัญ [Internet]. Oncb.go.th. [cited 29 May 2018]. Available from: https://www.oncb.go.th/ncsmi/cannabis4/พืชกัญชา%20%20ความรู้ทั่วไปและการตรวจสอบ.pdf
2. การวิจัยและพัฒนาสารสกัดกัญชาและกัญชงทางการแพทย์เพื่อการพัฒนาประเทศ [Internet]. gpo.or.th. [cited 29 May 2018]. Available from: https://www.gpo.or.th/Default.aspx?tabid=388&language=th-TH
3. พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษฉบับที่ 7 พ.ศ.2562 [Internet]. ratchakitcha.soc.go.th. [cited 29 May 2018]. Available from: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/A/019/T_0001.PDF

4. Blue Dream Strain Information [Internet]. leafly.com. [cited 29 May 2018]. Available from: https://www.leafly.com/hybrid/blue-dream