มะม่วงหาวมะนาวโห่ ผลไม้มหัศจรรย์

มะม่วงหาวมะนาวโห่ จัดว่าเป็นผลไม้ท้องถิ่นที่มีรสเปรี้ยวมากสังเกตได้ว่าจะมีผลสีแดง แต่ก็จะมีรสหวานในช่วงที่ผลสุก และผลจะเป็นสีดำ นิยมรับประทานสดเพื่อดับกระหายคลายร้อน นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ จึงมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายด้าน เช่น ช่วยต้านเซลล์มะเร็ง ช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพของเซลล์ เป็นต้น และส่วนอื่นๆนอกจากผลก็ยังมีสรรพคุณทางยาหลายด้านอีกด้วย

ข้อมูลทั่วไปของสมุนไพร¹

ชื่อสมุนไพร : มะม่วงหาวมะนาวโห่
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ :  Carissa carandas L
ชื่อวงศ์ : Apocynaceae
ชื่ออื่นๆ: Karanda, Bengal Currants, Christ’s thorm, มะม่วงไม่รู้หาวมะนาวไม่รู้โห่, มะนาวโห่, หนามแดง, หนามขี้แฮด

ลักษณะทางพฤษศาสตร์²

มะม่วงหาวมะนาวโห่  เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูงประมาณ 2-5 เมตร ลำต้นแตกกิ่งจำนวนมาก และมีหนามแหลมคมกระจายทั่ว  ใบมีรูปทรงไข่ และป้อม สีเขียวเข้ม  ดอกมี 5 กลีบ สีขาวอมชมพู มีก้านชูดอกสีแดงเข้ม ผลมีรูปร่างกลม และรี ขนาดประมาณ 1-1.5 ซม. ยาวประมาณ 2-4 ซม. ผลอ่อนจะมีลักษณะเปลือกสีขาวอมชมพู มีรสชาติเปรี้ยว และเมื่อผลสุก จะเปลี่ยนเป็นสีดำ โดยมีรสชาติหวาน

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา^2,3,4

ฤทธิ์แก้ปวด แก้อักเสบ ลดไข้  

เมื่อได้ให้สารสกัดจากรากของต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ในสัตว์ทดลองในขนาด 100 มก./กก.  พบว่าหลังให้สารสกัดเป็นเวลา 1 ชม. มีฤทธิ์แก้ปวด นอกจากนี้ยังสามารถลดการบวมอักเสบที่เวลา 3 ชม. และสามารถลดไข้ที่เกิดจากการเหนี่ยวนำด้วยยีสต์ได้

ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ
สารสกัดของรากมะม่วงหาวมะนาวโห่ มีสาร Phenolic และ สาร Flavonoids พบว่ามีฤทธิ์ปานกลางในการต้านอนุมูลอิสระ แต่มีฤทธิ์น้อยในการยับยั้งเอนไซม์แซนทีนออกซิเดส สำหรับลดปริมาณกรดยูรอกในเลือด

ฤทธิ์ป้องกันการทำลายตับ
สารสกัดของรากมะม่วงหาวมะนาวโห่ ขนาด 100, 200 และ 400 มก./กก.  ไม่เป็นพิษต่อตับ โดยมีรายงานว่ามีฤทธิ์ป้องกันเซลล์ตับจากการทำลายด้วยคาร์บอนเตตระคลอไรด์และพาราเซตามอล และมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ โดยพบว่า สามารถลดปริมาณ SGOT, SGPT, bilirubin และ การออกซิเดชั่นของไขมัน, สามารถเพิ่มระดับ glutathione, uric acid, super oxide dismutase และ โปรตีนในเลือดได้เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุม

ฤทธิ์ต่อหัวใจและความดันโลหิต
สารสกัดของเปลือกรากต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ ขนาด 50-250 มก./กก. พบว่าสามารถควบคุมความดันโลหิต การทำงานของไต ความสมดุลของอิเลคโตไลท์ ความหนาของผนังกล้ามเนื้อหัวใจห้องล่างรวมถึงลักษณะและขนาดของเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจได้

สารสกัดของรากต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ 0.1 มก./กก. สามารถลดอัตราการเต้นของหัวใจและลดความดันโลหิตสัตว์ทดลองลงได้ แต่เมื่อให้ในขนาดมากขึ้นคือ 1 มก./กก. จะทำให้ความดันโลหิตลดลงถึง 60-70% เป็นเวลา 3-5 ชม.

ฤทธิ์ต้านมะเร็ง
การศึกษาฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็งของสารสกัดเฮกเซน คลอโรฟอร์ม และเมทานอลของผลดิบ และผลสุกของต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ พบว่าสารสกัดคลอโรฟอร์มจากใบมีฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็งรังไข่ชนิด Caov-3 นอกจากนี้สารสกัดเฮกเซน และคลอโรฟอร์มของผลดิบ มีฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็งปอด

สรรพคุณที่มีผลต่อร่างกาย

ราก : แก้คัน ทำให้เจริญอาหาร บำรุงธาตุ ขับพยาธิ บำรุงกระเพาะอาหาร ดับพิษร้อน แก้ไข้
แก่น : บำรุงไขมันในร่างกาย บำรุงธาตุ ทำให้ร่างกายแข็งแรง
เนื้อไม้ : บำรุงไขมันในร่างกาย บำรุงธาตุ แก่อ่อนเพลีย บำรุงกำลัง
ใบ : แก้ท้องเสีย แก้เจ็บคอ เจ็บในปาก แก้ปวดหู แก้ไข้
ผล : รักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน ฝาดสมาน

ส่วนที่นำมาใช้ : ราก,แก่น,เนื้อไม้,ใบ,ผล

การศึกษาทางพิษวิทยา⁴

มีการทดลองพบว่าสัตว์ทดลองที่ได้รับสารสกัดจากรากของต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ในปริมาณ 5-150 มก./กก. โดยฉีดเข้าทางเส้นเลือดดำ ช่องท้อง และให้กินทางปาก พบว่ามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เซื่องซึม น้ำมูกไหล ท้องเสีย หายใจแรงและเร็ว ชัก และตายในที่สุด
สารสกัดจากรากมีความเป็นพิษค่อนข้างสูง ดังนั้นเพื่อความปลอดภัย จึงต้องระมัดระวังหากต้องการนำสารสกัดจากรากของมะม่วงหาวมะนาวโห่มาใช้

เอกสารอ้างอิง

1.ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.Available from: http://www.qsbg.org/database/botanic_book%20full%20option/search_detail.asp?botanic_id=2859
2.Carissa carandas Linn. Available from : http://www.stuartxchange.org/Caranda.html
3.ณัฏฐินี  อนันตโชค. มะนาวไม่รู้โห่. จุลสารข้อมูลสมุนไพร. 2554 ; 29(1): 2-6.
4.Arif M, Kamal M, Jawaid T,Khalid M, Saini KS, Kumar A, et al. Carissa carandas Linn. (Karonda): An exotic minor plant fruit with immense value in nutraceutical and pharmaceutical industries. Asian Journal of Biomedical and Pharmaceutical Sciences. 2016; 6(58): 14-9