ชื่อวงศ์ : Cucurbitaceae 1
ฟักข้าว (ขี้กาเครือ ผักข้าว มะข้าว) ได้ขึ้นชื่อว่าผักพื้นบ้านที่มีสรรพคุณมากมาย มีการศึกษาพบว่าฟักข้าวจะมีปริมาณของสารเบต้า แคโรทีน (beta-carotene) สารประกอบฟีนอล (Phenolic compounds) สารฟลาโวนอยด์ (flavonoid) และสารต้านการเกิดอนุมูลอิสระ (Ferric reducing) 2 ซึ่งจะช่วยป้องกันการเกิดรอยเหี่ยวย่นบนในหน้า และยังอุดมไปด้วยวิตามินเอ ซึ่งช่วยในการบำรุงสายตา กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน และช่วยในการบำรุงผิว และยังพบอีกว่าฟักข้าวยังอุดมไปด้วยโปรตีนหลายชนิด ซึ่งมีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระ มีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์ 1 นอกจากนี้ฟักข้าวมีคุณสมบัติในการลดการเกิดแผลในกระเพาะอาหารได้ 4 ลดการอักเสบ ขับปัสสาวะ และลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ 5
ฟักข้าว เป็นไม้เถาเลื้อยพัน ลักษณะใบจะเป็นใบเดี่ยว ลักษณะคล้ายรูปหัวใจ ลักษณะดอกจะเป็นดอกเดี่ยว สีขาวเหลือง
ผลมีลักษณะคล้ายรูปกลมรี ผิวขรุขระ มีขนรอบทั้งผล ผลอ่อนจะมีสีเขียวเหลือง ผลสุกจะมีสีส้มแดง
ฟักข้าวมีสารเบต้า แคโรทีน (beta-carotene) มีฤทธิ์ต้านสารอนุมูลอิสระ ซึ่งจะช่วยป้องกันการเกิด รอยเหี่ยวย่นบนในหน้า
ผลฟักข้าวอุดมไปด้วยวิตามินเอ ซึ่งช่วยในการบำรุงสายตา ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
ผลฟักข้าวอุดมไปด้วยวิตามินเอ ซึ่งช่วยในการบำรุงผิว
ยังพบอีกว่าอุดมไปด้วย โปรตีนหลายชนิด ซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์โดยเฉพาะเซลล์มะเร็ง และพบว่า มีคุณสมบัติในการลดการเกิดแผลในกระเพาะอาหารได้
ส่วนที่นำมาใช้ : ใบ ผล เม็ด ราก
เม็ดดิบของฟักข้าว เมล็ดเป็นยาเบื่อที่มีฤทธิ์รุนแรงมาก ทำให้เสียชีวิตได้ และอาจทำให้ท้องเดินอย่างรุนแรงได้ [6]