ทองพันชั่ง ยับยั้งมะเร็งมดลูก ได้จริงหรือ?

ทองพันชั่ง เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณเด่นๆ คือ รักษาโรคผิวหนัง ผื่นคัน ฆ่าเชื้อรา กำจัดกลากเกลื้อนตามร่างกาย ไม่เพียงเท่านั้น ทองพันชั่งยังมีประโยชน์ในด้านการรักษามะเร็งอีกด้วย โดยมีการวิจัยพบว่าทองพันชั่งนั้นสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งเยื่อบุช่องปาก มะเร็งเต้านม และมะเร็งมดลูกได้

ชื่อสมุนไพร : ทองพันชั่ง (White crane flower)
ชื่อวงศ์ : Acanthaceae
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Rhinacanthus nasutus (Linn.)Kurz.
ชื่อพ้อง :  Rhinacanthus communis  Nees
ชื่อท้องถิ่น : หญ้ามันไก่ ทองพันดุลย์ ทองคันชั่ง (กลาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้พุ่ม สูงประมาณ  1-2 เมตร กิ่งอ่อนและลำต้น มักเป็นสันสี่เหลี่ยม ส่วนที่ยังอ่อนมักมีขนปกคลุม โคนลำต้นเนื้อเป็นแกนแข็ง ใบเดี่ยวออกเป็นคู่ๆ เรียงตรงข้าม รูปไข่หรือรูปวงรี โคนใบและปลายใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย  ดอก ออกตามซอกใบ กลีบดอกสีขาว ผลแห้งแตกได้ เป็นฝักยาวภายในมี 4 เมล็ด ขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร มักมีขน

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา

1. ฤทธิ์บรรเทาปวดและต้านการอักเสบ

จากการศึกษาพบว่าสารสกัดจากใบทองพันชั่ง คือสาร rhinacanthin-C (Rn-C) สามารถใช้บรรเทาอาการปวดและต้านการอักเสบในหนูทดลองได้  โดยประสิทธิภาพจะขึ้นกับขนาดที่ให้                                          

2. ฤทธิ์ต้านมะเร็ง

จากการทดลองในหนูที่ถูกเหนี่ยวนำให้เป็นมะเร็ง และได้รับสาร rhinacanthone (3,4-dihydro-3,3-dimethyl-2H-naphtho-[1,2-B]pyran-5,6-dione) ซึ่งได้จากสารสกัดส่วนเหนือดินทองพันชั่ง พบว่า rhinacanthone มีผลยืดอายุหนูที่เป็นมะเร็งและยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง นอกจากนั้นยังทำให้ค่าดัชนีต่างๆทางโลหิตวิทยาที่ผิดปกติไปในหนูที่เป็นมะเร็งมีค่ากลับสู่ค่าปกติ

ส่วนสาร rhinacanthins-C, N และ Q ซึ่งเป็นสารในกลุ่ม naphthoquinone esters สกัดแยกได้จากรากของทองพันชั่ง มีคุณสมบัติละลายในของเหลวได้น้อย ทำให้สารเข้าสู่เซลล์ได้น้อย จึงถูกทำให้อยู่ในรูปของ liposome และศึกษาคุณสมบัติต้านเนื้องอก พบว่าสารทั้ง 3 ชนิดในรูป liposome พบว่าออกฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็งปากมดลูก (HeLaS3 cells) ได้ดีมาก นอกจากนี้ยังไปกดการเจริญเติบโตของเนื้องอก Meth-A sarcoma cells ในหนูถีบจักรที่ป้อนสารทั้ง 3 ชนิดนี้ โดยมีกลไกการออกฤทธิ์คือไปทำให้เซลล์ตาย (apoptosis) เกิด nuclear fragmentation, DNA ladder, ยับยั้ง cell cycle ระดับ G2 และ M

มีการศึกษาร่วมกันระหว่างมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และสถาบันมะเร็งแห่งชาติ เกี่ยวกับสรรพคุณในการรักษามะเร็งของต้นทองพันชั่ง พบว่าสาร Naphthoquinone ester ที่มีอยู่ในต้นทองพันชั่ง ออกฤทธิ์ยับยั้งการเติบโตของมะเร็งเยื่อบุช่องปาก มะเร็งเต้านม และมะเร็งมดลูกได้

สรรพคุณ

ราก – แก้กลากเกลื้อน รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคผิวหนัง ดับพิษไข้ แก้พิษงู แก้พยาธิวงแหวนตาผิวหนัง

ทั้งต้น – รักษาโรคผิวหนัง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน รักษามะเร็ง คุดทะราด ขับพยาธิตามผิวหนัง ตามบาดแผล แก้ไส้เลื่อน ไส้ลาม แก้ปัสสาวะผิดปกติ

ต้น – บำรุงร่างกาย แก้โรค 108 ประการ รักษาโรคผมร่วง

ใบ – ดับพิษไข้ แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน แก้โรคไขข้ออักเสบ รักษาโรคผิวหนัง รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคความดันโลหิตสูง แก้ผมร่วง บำรุงร่างกาย แก้โรค 108 ประการ แก้ปวดฝี แก้พิษงู ถอนพิษ แก้อักเสบ แก้โรคมุตกิต รักษาโรคพยาธิวงแหวนตามผิวหนัง

นอกจากนี้ยังใช้ผสมในตำรับยาร่วมกับสมุนไพรอื่นๆ รักษาโรคต่อไปนี้คือ

ราก – รักษามะเร็งเนื้องอก รักษามะเร็งปอด กระเพาะลำไส้ มะเร็งตามร่างกาย ทำให้ผมดกดำ แก้ไอเป็นเลือด อาเจียนเป็นเลือด แก้ริดสีดวงทวาร ดับพิษไข้ รักษาโรคผิวหนัง แก้กระษัย แก้ผมหงอก ผมร่วง รักษาโรคตับพิการ รักษาโรครูมาติซึม รักษาโรคไขข้อพิการ แก้ลมเข้าข้อทำให้ปวดบวมต่างๆ ขับปัสสาวะ แก้แมงเคียนกินรากผม แก้เหา แก้รังแค

ทั้งต้น  – รักษาโรคผิวหนัง คุดทะราด แก้เม็ดผื่นคัน

ต้น – รักษามะเร็งเนื้องอก รักษามะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะ มะเร็งตามร่างกาย มะเร็งลำไส้ แก้แมงเคียนกินรากผม แก้เหา แก้รังแค รักษาโรคผิวหนัง

ใบ – แก้แมงเคียนกินรากผม แก้เหา แก้รังแค รักษาโรคผิวหนัง แก้ไข้ แก้ปวดหัวตัวร้อน แก้มะเร็ง แก้หิดมะตอย รักษาโรคมะเร็ง รักษาวัณโรค แก้ใจระส่ำระสาย แก้คลุ้มคลั่ง แก้สารพัดพิษ

นอกจากนี้ในตำราบางเล่ม ยังได้กล่าวถึงสรรพคุณทองพันชั่ง โดยไม่ได้ระบุว่าใช้ส่วนใดของพืช หรือส่วนใดในตำรายาร่วมกับสมุนไพรอื่นๆ ในการบำบัดรักษาโรคต่างๆ ดังต่อไปนี้คือ

– รักษาโรคความดันโลหิตสูง รักษาโรคมะเร็ง แก้มุตกิตระดูขาว เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ผมร่วง รักษาโรคนิ่ว

– แก้เคล็ดขัดยอกชายโครง มือเคล็ด คอเคล็ด แก้มะเร็งในกระเพาะ แก้ฝีประคำร้อย แก้มะเร็งในคอ แก้มะเร็งในปาก แก้ไข้เหนือ แก้จุกเสียด เป็นยาหยอดตา แก้ไอเป็นเลือด แก้ช้ำใน แก้นิ่ว แก้โรคผิวหนัง แก้ลมสาร แก้มะเร็งในปอด แก้มะเร็งภายในและภายนอก

ส่วนที่นำมาใช้  ราก  ลำต้น ใบ

ความเป็นพิษของสมุนไพร

จากการศึกษาการเกิดพิษจากสารสกัดทั้งต้นด้วยเอทานอลและน้ำ(1:1)เมื่อป้อนให้ทางสายยางสู่กระเพาะอาหารหรือฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ขนาด 10 ก./กก ในหนูถีบจักร ไม่พบความเป็นพิษ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาสารสกัดรากด้วยคลอโรฟอร์ม ขนาด 5 มก./จานเพาะเลี้ยงเชื้อ ไม่ทำให้เกิดการก่อกลายพันธุ์ต่อเชื้อ Salmonella typhimurium TA98 และ TA100 รวมถึงสารสกัดเมทานอล ความเข้มข้น 20 มคก./มล. ไม่ทำให้เกิดความเป็นพิษต่อเซลล์ Raji  แต่มีการตรวจสอบหาสารสำคัญในรากทองพันชั่ง ซึ่งเป็นพิษต่อเซลล์ พบว่าสารพิษนั้น คือ 1,4 naphythoquinone ester, rhinacanthin-Q และสารประกอบอื่นๆ อีก 24 ชนิด ส่วนอีกการทดลองหนึ่งทำการทดสอบกับเซลล์ P388 lymphocytic leukemia โดยใช้สารสกัดเฮกเซนจากรากทองพันชั่ง พบว่าสารที่ก่อความเป็นพิษเป็นอนุพันธ์ของ naphthoquinone  มี 3 ชนิด คือ epoxyrhinacanthin B, epoxyrhinacanthin C, rhinacanthin C โดยมีค่า IC50 เท่ากับ 0.62, 1.42 และ 3.78 มคก./มล. ตามลำดับ

เอกสารอ้างอิง

1. สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. ACANTHACEAE Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz. (อินเตอร์เน็ต). (เข้าถึงเมื่อ 4 สิงหาคม 2560). เข้าถึงได้จาก http://www.medplant.mahidol.ac.th/pharm/botanic
2. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. ทองพันชั่ง. (อินเตอร์เน็ต). (เข้าถึงเมื่อ 4 สิงหาคม 2560). เข้าถึงได้จาก http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=69
3. สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. ทองพันชั่ง (อินเตอร์เน็ต). (เข้าถึงเมื่อ 4 สิงหาคม 2560). เข้าถึงได้จาก http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_19.htm
4. Bhusal N., Panichayupakaranant P., Reanmongkol W. In vivo analgesic and anti-inflammatory activities of a standardized Rhinacanthus nasutus leaf extract in comparison with its major active constituent rhinacanthin-C. Songklanakarin J Sci Technol 2014;36(3):325-31.
5. Thirumurugan RS, Kavimani S, Srivastava RS. Antitumour activity of rhinacanthone against Dalton’s ascitic lymphoma. Biological & pharmaceutical bulletin. 2000;23(12):1438-40.
6. Siripong P, Yahuafai J, Shimizu K, Ichikawa K, Yonezawa S, Asai T, et al. Antitumor activity of liposomal naphthoquinone esters isolated from Thai medicinal plant: Rhinacanthus nasutus KURZ. Biological & pharmaceutical bulletin. 2006;29(11):2279-83.
7. ฐานข้อมูลความปลอดภัยของสมุนไพรที่มีการขึ้นทะเบียนยาแผนโบราณ สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. ทองพันชั่ง : หลักฐานความเป็นพิษและการทดสอบความเป็นพิษ (อินเตอร์เน็ต). (เข้าถึงเมื่อ 4 สิงหาคม 2560). เข้าถึงได้จาก http://medplant.mahidol.ac.th/poisonpr/docs/0288.htm#0