ไข้เลือดออก กินยาเขียว ได้ไหม

ทำความรู้จักกับ โรคไข้เลือดออก คือ?

โรคไข้เลือดออก หรือ ชื่อภาษาอังกฤษคือ Dengue fever เป็นโรคติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง โดยเชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุหลักของโรคคือ เชื้อเด็งกี (Dengue) รองลงมาคือ เชื้อชิกุนคุนยา (Chikungunya) โดยมีพาหะนำโรคคือยุงลาย
ผู้ป่วยที่เป็นโรคไข้เลือดออกจะมีอาการคือ ไข้สูงเฉียบพลัน และไข้จะลอยตลอดเวลา เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน อาจมีท้องผูกหรือถ่ายเหลวได้ บางรายมีปวดท้องบริเวณลิ้นปี่หรือชายโครง ซึ่งไข้เลือดออกจะมีภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เช่น ภาวะช็อกจากการที่มีการเปลี่ยนแปลงของ permeability ของหลอดเลือดส่งผลให้มีการรั่วของ plasma ซึ่งทำให้เกิด hypovolemic shock ตามมา
นอกจากนี้เชื้อไวรัสยังสามารถทำให้ผู้ป่วยไข้เลือดออกเกิดเลือดออก(bleeding) ที่อวัยวะภายในได้ง่าย ซึ่งอาการที่แสดงออกมาคือ อาเจียนเป็นเลือด มีจุดเลือดออกตามผิวหนัง เลือดกำเดาออก เป็นต้น โดยมีสาเหตุมาจาก 2 ปัจจัย คือเชื้อไวรัสสามารถกดไขกระดูกซึ่งส่งผลให้ผู้ป่วยมีเกล็ดเลือดต่ำ และมีการเปลี่ยนแปลงของกลไก coagulation ของร่างกาย

ซึ่งจากภาวะเลือดออก(bleeding) ได้ง่ายนี้เอง จึงไม่แนะนำให้รับประทานยาหรือสมุนไพร ที่มีผลทำให้ร่างกายเลือดออกได้ง่าย ซึ่งหนึ่งในยาที่ควรระวังนั้นคือ ยาเขียว

ยาเขียว คือ ยาอะไร?

ยาเขียวเป็นตำรับยาไทยโบราณ ที่มีสรรพคุณ นำมาใช้ เพื่อลดไข้ ซึ่งรวมถึงไข้ออกผื่น เช่น หัด อีสุกอีใส งูสวัด ด้วย แต่สำหรับไข้ที่เกิดจากโรคไข้เลือดออก เราจะยังสามารถใช้ยาเขียวได้หรือไม่?
เนื่องจากในตำรับยาเขียวนั้นมีส่วนประกอบของพืชสมุนไพรหลายชนิดแตกต่างกันไปในแต่ละตำรับ โดยสมุนไพรบางตัวในตำรับมีการศึกษาทดลองแล้วพบว่ามีคุณสมบัติต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือดคล้ายคลึงกับการได้รับยากลุ่ม NSAIDs เช่น Aspirin, Ibuprofen เป็นต้น โดยพืชสมุนไพรที่มีคุณสมบัติต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือดที่มีในตำรับยาเขียว ได้แก่ จันทน์เทศ ใบพิมเสน

จันทน์เทศ

โดยการศึกษาพบว่าสาร EATN ในจันทน์เทศสามารถไปยับยั้งที่ Platelet Activating Factor (PAF) และ Thrombin ได้ ซึ่งสารสองตัวนี้มีบทบาทในกระบวนการกระตุ้นให้เกิดการแข็งตัวของเลือด (platelet aggregation) ทำให้เมื่อได้รับสารนี้เข้าไปจะทำให้เกิดกระบวนการ platelet aggregation ลดลง ส่งผลทำให้ มีเลือดออก ในร่างกายได้ง่าย

ใบพิมเสน

• 

โดยการศึกษาพบว่าสารชื่อ A-bulnesene โดยจะไปจับกับสาร Arachidonic acid (AA) ในร่างกาย ทำให้ Arachidonic acid (AA) ไม่สามารถเปลี่ยนไปเป็น Thromboxane A₂ และ Prostacycline (PGI2) ได้ ทำให้ Thromboxane A₂ และ Prostacycline (PGI2) ลดลงซึ่งสาร Thromboxane A₂ และ Prostacycline (PGI2) นี้เกี่ยวข้องกระบวนการ platelet aggregation เช่นกัน นอกจากนี้สาร A-bulnesene ยังเป็น Platelet acting factor (PAF) receptor antagonist ซึ่งเมื่อแย่งจับกับ PAF ส่งผลการเกิด platelet aggregation ของร่างกายทำงานลดลงเมื่อได้รับสาร A-bulnesene

สรุปคำแนะนำการใช้ยาเขียว

จากสารสองตัวที่ได้กล่าวไปข้างต้น มีผลลดการทำงานของ platelet aggregation ดังนั้นผู้ป่วยที่สงสัยหรือกำลังเป็นไข้เลือดออกไม่ควรรับประทานยาเขียว โดยเฉพาะอย่างยิ่งยาเขียวตำรับที่ประกอบไปด้วยสมุนไพร ได้แก่ จันทน์เทศ ใบพิมเสน เพราะหากทานไปจะทำให้เกิดอันตรายคือ ทำให้ผู้ป่วยไข้เลือดออกเกิดภาวะเลือดออก(bleeding) ที่อวัยวะภายในได้ง่ายยิ่งขึ้น

เอกสารอ้างอิง

1. Kang JW, Min BS, Lee JH. Anti-platelet activity of erythro-(7S,8R)-7-acetoxy-3,4,3′,5′-tetramethoxy-8-O-4′.
2. Hsu HC, Yang WC, Tsai WJ, Chen CC, Huang HY and Tsai YC. Alpha-bulnesene, a novel PAF receptor antagonist isolated from Pogostemon cablin. Biochem Biophys Res Commun. 2006 Jul 7;345(3):1033-8.
3. ศ.พญ. ศิริเพ็ญ กัลยาณรุจ และศ. พญ. มุกดา หวังวีรวงศ์. แนวทางการวินิจฉัยและรักษาโรคไข้เลือดออกเดงกี ฉบับเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษามหาราชินี. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2556.
4. รศ. รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล. ยาเขียว ยาไทยที่ใช้ได้ทั้งผู้ใหญ่และเด็ก. [Internet]. 2556 [cited 2020 Feb 12]; Available from https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge